Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới

Tây Ninh online, 07/08/2022

Trồng cây, cỏ hạn chế sạt lở bờ sông

Dừa nước có sức sống mãnh liệt, giữ đất bờ tốt nhờ bẹ, thân rộng, rễ mọc sâu. Trong ảnh: Mảng dừa nước ven rạch Mây Tức, huyện Vũng Liêm.
Sạt lở bờ sông ngòi, kinh, rạch hiện là vấn đề nan giải đối với nhiều địa phương ở vùng ĐBSCL (trong đó có Vĩnh Long) vì sạt lở ngày càng nhiều mà kinh phí đầu tư cho công tác phòng, chống thì hạn chế. Vì khó khăn đó, giải pháp sử dụng vật liệu tại chỗ hoặc trồng cây, cỏ chống sạt lở cần được quan tâm thực hiện để giảm bớt rủi ro, thiệt hại do thiên tai này gây ra.
Nơi nào có thể trồng cây, cỏ chống sạt lở?
Theo các chuyên gia của Viện Khoa học thủy lợi Miền Nam, tùy theo địa hình, địa chất và tốc độ sạt lở của bờ sông nơi bị sạt lở hoặc có nguy cơ sạt lở mà có giải pháp chống sạt lở khác nhau, không phải nơi nào bị sạt lở cũng xây kè hoặc trồng cây, cỏ được.
Một số nghiên cứu cho thấy, trồng cây, cỏ để chống sạt lở chỉ hiệu quả đối với bờ sông ngòi, kinh, rạch có tốc độ sạt lở yếu (dưới 2 m/năm). Sạt lở với tốc độ này thường xảy ra ở những sông nhỏ, kinh, rạch nội đồng nằm ngoài vùng đê bao bị bồi lắng, dòng chảy yếu, ít tàu ghe qua lại hoặc ở những đoạn sông, rạch, kinh bị giáp nước hay ở những bãi bồi trên các cồn, cù lao, bãi sông lớn và biện pháp chống sạt lở có thể áp dụng theo dân gian đã làm.
Cụ thể như: trồng cây, cỏ chắn sóng, giữ mé (gồm dừa nước, gừa, lau, sậy, bần, cỏ nga, dứa, mướp gai, mái dầm, ráng, ô rô, cóc kèn, rau muống, lục bình, điên điển…); hoặc sử dụng vật liệu tại chỗ để tấn mé như cọc tràm, tre đóng bên ngoài kết hợp tấn tre, me bồ, tấm bạt nilon, rồi lấp gạch vụn, bao cát, đá vào bên trong.
Biện pháp này có chi phí đầu tư thấp hoặc không có, chỉ tốn nhân công, vật liệu tại chỗ, phù hợp với vùng nông thôn. Tuy nhiên thời gian sử dụng không lâu, sau 2-3 năm phải tấn mé lại.
Tại những nơi sạt lở mạnh (từ 5m đến dưới 10 m/năm), thường xảy ra ở những tuyến sông lớn, kinh trục có dòng chảy mạnh, mái bờ gần thẳng đứng, nhiều tàu ghe qua lại (như sông Măng Thít, kinh Xã Tàu- Sóc Tro, sông Long Hồ, rạch Cái Cao…) thì áp dụng biện pháp xây dựng kè chống sạt lở kiên cố bằng bê tông cốt thép, bằng thép hoặc bằng vật liệu nhựa mới hiệu quả.
Đây là biện pháp tốn chi phí rất cao (từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng/1m dài kè), nhưng hiệu quả lâu dài, thường áp dụng ở các đô thị hoặc công trình trọng điểm về kinh tế- xã hội, quốc phòng- an ninh.
Đối với những nơi sạt lở rất mạnh (trên 10 m/năm) như tại khu vực sạt lở bờ tả sông Cổ Chiên, đoạn thuộc Tổ 9, Tổ 10, ấp Bình Thuận 1, xã Hòa Ninh (Long Hồ) vào ngày 5/12/2022 thì nên di dời dân, nhà cửa, công trình thì hơn... Chống sạt lở bằng trồng cây, cỏ hoặc xây kè sẽ không hiệu quả.
Để trồng cây, cỏ chống sạt lở hiệu quả
Đối với tỉnh Vĩnh Long, theo kinh nghiệm dân gian, những cây thích nghi tốt với điều kiện sông, rạch, thổ nhưỡng và có hiệu quả cao trong việc chống xói lở bờ sông được trồng nhiều là bần, dừa nước, lục bình. Có nơi còn ứng dụng cây mới như cỏ vetiver để chống xói lở.
Dừa nước là cây được trồng phổ biến và thích nghi tốt với vùng nước lợ, có nhiều ở các huyện Vũng Liêm, Trà Ôn, Tam Bình, Mang Thít. Cây có sức sống mãnh liệt, giữ đất bờ tốt nhờ bẹ, thân rộng, rễ mọc sâu. Tuy nhiên, dừa nước chỉ phát triển tốt ven những dòng kinh, rạch có mái bờ thoải, mái lài. Kinh, rạch bị nạo vét quá sâu, mái kinh dốc làm cho dừa nước chậm phát triển hoặc chết dần.
Cây bần mọc hoang hoặc được trồng nhiều ở những bãi bồi trên các cồn, cù lao, bãi sông lớn trên địa bàn tỉnh như sông Tiền, sông Hậu, sông Cổ Chiên và nhiều kinh, rạch lớn khác. Bần có tác dụng giữ đất và chắn sóng, chắn gió tốt nên hạn chế đáng kể sạt lở bờ sông cũng như nhà ở, công trình gần mảng bần mọc. Có thể trồng thêm dừa nước hoặc lục bình, cây cỏ khác dưới tán bần giúp tăng thêm tác dụng chắn sóng, sạt lở bờ.
Lục bình, bên cạnh có tác dụng chắn sóng, ngăn dòng chảy áp sát bờ, bảo vệ bờ sông mà còn được nhiều hộ ở nông thôn thu hoạch cọng lục bình làm nguyên liệu đan thảm mỹ nghệ xuất khẩu. Lục bình chỉ phát triển tốt ở sông, rạch luôn có nước, có độ chênh lệch thủy triều không lớn.
Cây không chịu được tác động của gió mạnh, dòng chảy xiết. Lục bình có hiệu quả bảo vệ bờ sông khi được trồng thành mảng lớn, dày đặc ven bờ sông, vì vậy phải cắm cọc, giăng dây hay làm hàng rào chắc chắn bao xung quanh mảng lục bình để giữ lục bình không bị trôi. Hư hàng rào, cọc chắn là lục bình trôi đi mất, không còn tác dụng giữ bờ. Nhiều nơi thất bại là do vấn đề này.
Cũng như 2 loại cây trồng trên, lục bình không nên trồng ở những tuyến kinh, rạch nội đồng trong vùng đê bao hoặc tại những đoạn kinh, rạch nằm ngoài vùng đê bao, có nhiều giáp nước, vì cây phát triển quá nhanh, mau làm bít kín lòng kinh, làm ô nhiễm môi trường nước và cản trở giao thông thủy, hạn chế tưới tiêu.
Cỏ vetiver, loài cỏ này được trồng ở ĐBSCL vào khoảng năm 2000, được xem như là một hàng rào bê tông “sinh học” chống lại xói mòn, sạt lở bảo vệ đất đai nhờ bộ rễ ăn sâu, chắc chắn của nó.
Năm 2005, Chi cục Thủy lợi tỉnh Vĩnh Long thực hiện dự án trồng cỏ vetiver ven hai bờ sông Ngãi Tứ- Đường Trâu (xã Ngãi Tứ và xã Tân Phú, huyện Tam Bình) với chiều dài khoảng 20.000m.
Kết quả cho thấy, cỏ trồng giữ được bờ bớt xói lở, nhưng không chống được sóng vỡ bờ, nhất là tại chỗ rễ cỏ tiếp giáp với tầng đất “gan rùa” (lớp phèn tiềm tàng) hoặc tầng đất sét cố kết. Đất bờ sông dễ bị sóng tàu gây xói lở kiểu “hàm ếch”, dễ bị sụt xuống sông. Từ đó, dự án không mở rộng trồng thêm nữa.
Các chuyên gia của Trường ĐH Cần Thơ khuyến cáo, nên đóng cừ tràm, tấn bao cát, tấn đá hộc ngay chỗ “hàm ếch” kết hợp trồng thêm thảm cỏ thủy sinh (lục bình, rau muống) ở bãi sông của bờ sông, bờ kinh thì tác dụng chống sạt lở sẽ hiệu quả cao hơn của cỏ vetiver.
Ở những nơi thích hợp, người dân và các tổ chức cần triển khai trồng thêm cây, cỏ hoặc dùng các vật liệu tại chỗ để tấn mé, giữ bờ, góp phần giảm thiểu sạt lở bờ sông trong điều kiện nguồn vốn đầu tư xây dựng công trình kè của Nhà nước, hộ gia đình còn khó khăn.

Nguồn tin: Báo Vĩnh Long, 20/06/2023

Ứng dụng công nghệ ‘sông trong ao’ phát triển nuôi cá tầm thương phẩm

Du nhập vào Việt Nam từ năm 2005, nghề nuôi cá nước lạnh phát triển ra 25 tỉnh có điều kiện nhiệt độ phù hợp thuộc miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Trong đó, Lâm Đồng là tỉnh có nghề nuôi cá nước lạnh lớn nhất cả nước với 34 đơn vị, doanh nghiệp, hộ gia đình nuôi trên 60 trang trại với tổng diện tích nuôi ao, bể nước chảy khoảng 83 ha và 200 lồng nuôi tương đương 4.000 m3 trên hồ chứa nước. Sản lượng đạt 2000 tấn/năm (chiếm 70% sản lượng cá nước lạnh cả nước), nhưng mới chỉ đáp ứng 50% nhu cầu thị trường trong nước.

Nguồn tin: Báo Lâm Đồng, 03/11/2023

Cơ bản hoàn thành xoá phao xốp trong nuôi trồng thuỷ sản

Với chiều dài 250km bờ biển, diện tích vùng biển khoảng 6.000km2 là lợi thế vô cùng lớn, điều kiện thuận lợi để Quảng Ninh phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển và các bãi triều. Nhận thức rõ lợi thế này, thời gian qua cùng với quan tâm phát triển nuôi trồng thủy sản, Quảng Ninh thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt để bảo vệ môi trường biển, cùng với đó là tái tạo nguồn lợi thuỷ sản.
Hiện diện tích nuôi trồng thủy sản của Quảng Ninh có trên 32.000ha, trong đó riêng nuôi biển đã chiếm đến 68%. Trước kia, đa phần người dân nuôi trồng thuỷ sản trên biển đều sử dụng phao xốp làm vật liệu nổi cho các lồng bè. Thế nhưng thực tế đã chứng minh phao xốp là một trong những mối nguy đối với môi trường biển, sông ngòi, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến chất lượng nước. Phao xốp là loại vật liệu có độ bền thấp, sau thời gian sử dụng bị tác động bởi môi trường tự nhiên, thời tiết, nhiệt độ, phao xốp thường bị nứt vỡ làm xốp tan ra gây ô nhiễm môi trường, chúng có thể trôi nổi ở khắp nơi và việc thu gom cũng gặp rất nhiều khó khăn.
Trước thực tế này, nhằm bảo vệ môi trường, nhất là môi trường biển, hướng tới phát triển thủy sản bền vững, Quảng Ninh đã ban hành và quyết liệt triển khai thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 18-CT/TU về tăng cường công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh. Một trong những chủ trương quan trọng mà tỉnh yêu cầu các sở, ban, ngành, địa phương liên quan quyết liệt thực hiện là xoá phao xốp trong nuôi trồng thuỷ sản, thay thế bằng phao nhựa HDPE thân thiện môi trường.

Việc chuyển đổi phao xốp sang phao nhựa HDPE trong nuôi trồng thuỷ sản đã cơ bản hoàn thành.
Để thực hiện chủ trương quan trọng này, sớm hoàn thành mục tiêu thay thế hoàn toàn phao xốp trong nuôi trồng thủy sản trên biển, năm 2020, UBND tỉnh đã ban hành những quy chuẩn kỹ thuật địa phương về vật liệu sử dụng làm phao nổi trong nuôi trồng thủy sản lợ, mặn tại Quảng Ninh. Đây là cơ sở để các địa phương, tổ chức, cá nhân, ngư dân nuôi trồng thuỷ sản căn cứ để thực hiện chuyển đổi phao xốp. Quảng Ninh cũng là tỉnh đầu tiên trong cả nước ban hành quy chuẩn địa phương về sử dụng vật liệu nổi trong nuôi trồng thủy sản.
Sau gần 3 năm triển khai chủ trương chuyển đổi phao xốp với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở và các ngành liên quan, đến thời điểm nay, việc chuyển đổi phao xốp trong nuôi trồng thuỷ sản sang phao nhựa HDPE thân thiện với môi trường đã cơ bản hoàn thành trên địa bàn toàn tỉnh. Theo thống kê của ngành nông nghiệp, toàn tỉnh Quảng Ninh có trên 6,85 triệu quả phao xốp được các hộ sử dụng trong nuôi trồng thủy sản. Sau thời gian quyết liệt, quyết tâm triển khai thực hiện chuyển đổi vật liệu nổi thân thiện với môi trường trong nuôi trồng thủy sản, đến nay cơ bản các địa phương đã hoàn thành với tỷ lệ chuyển đổi đạt trên 99%. Trong đó những địa phương hoàn thành sớm là Đầm Hà, Vân Đồn, Cẩm Phả... Số phao xốp còn lại chủ yếu tồn tại ở những bè đang trong quá trình nuôi thuỷ sản chuẩn bị đến kỳ thu hoạch. Khi người dân thu hoạch xong lứa thuỷ sản sẽ tiến hành thay thế nốt số phao xốp còn lại.
Để đảm bảo việc chuyển đổi phao xốp sang phao nhựa HDPE trong nuôi trồng thuỷ sản đạt 100%, tỉnh Quảng Ninh yêu cầu các địa phương, sở, ban, ngành liên quan tiến hành rà soát lại toàn bộ cơ sở nuôi trồng thuỷ sản trên biển. Những cơ sở nào chưa hoàn thành việc chuyển đổi yêu cầu khẩn trương thực hiện dứt điểm. Đặc biệt là tăng cường công tác kiểm tra thường xuyên, kiên quyết không để phát sinh tình trạng người dân tái sử dụng phao xốp trong nuôi trồng thủy sản trên vùng biển của tỉnh Quảng Ninh.

Nguồn tin: Cổng TTĐT tỉnh Quảng Ninh, 26/10/2023

Ứng dụng công nghệ, liên kết sản xuất

Chủ động học hỏi cái mới, nông dân huyện Ðầm Dơi (tỉnh Cà Mau) đã quan tâm, ứng dụng tiến bộ công nghệ phù hợp với loại hình sản xuất; đồng thời từng bước liên kết chặt chẽ để tăng hiệu quả sản xuất, giá trị sản phẩm.
Ông Hồ Quốc Hận, Chủ tịch Hội Nông dân huyện, cho biết, những năm qua, từ nguồn vốn hỗ trợ của ngân sách huyện, vốn vận động, nguồn vốn tỉnh và Trung ương, hội đã triển khai 104 dự án, với tổng số tiền trên 11 tỷ đồng, cho 746 hộ vay phát triển sản xuất và hiệu quả được ghi nhận.
Gần đây là 2 dự án: nuôi tôm quảng canh kết hợp nuôi cua 3 giai đoạn và nuôi sò huyết thương phẩm do quỹ Hỗ trợ nông dân tỉnh hỗ trợ với số vốn cho mỗi dự án là 300 triệu đồng. Có 15 hộ tại ấp Thanh Tùng và 15 hộ tại ấp Phú Hiệp A, xã Thanh Tùng tham gia, mỗi hộ nhận 20 triệu đồng (dự án triển khai tháng 12/2021 và sẽ kết thúc cuối năm 2023). Ngoài ra, cũng tại xã Thanh Tùng, Hội Nông dân huyện triển khai mô hình nuôi sò huyết thương phẩm tại ấp Cái Ngay với số vốn 200 triệu đồng, cho 12 hộ vay, mỗi hộ từ 10-20 triệu đồng và tại ấp Tân Ðiền A, với số vốn 100 triệu đồng, cho 5 hộ vay, mỗi hộ 20 triệu đồng.
 
Mô hình nuôi cua kết hợp sò huyết của gia đình ông Chung Thanh Bình (bên trái), ấp Phú Hiệp A, xã Thanh Tùng đem lại nguồn thu trên 200 triệu đồng mỗi năm.
Ông Ngô Minh Ðúng, Phó chủ tịch Hội Nông dân xã Thanh Tùng, chia sẻ: “Ðáng nói là người dân đã quan tâm, học hỏi, áp dụng công nghệ trong sản xuất, mang lại hiệu quả cao và bền vững. Chú trọng liên kết sản xuất, số lượng nông dân tham gia các tổ hợp tác ngày càng tăng”.
Nổi bật là mô hình nuôi cua biển công nghiệp, bán công nghiệp sử dụng chế phẩm sinh học 3 giai đoạn. Qua thời gian thử nghiệm, kết quả cho thấy nuôi cua 3 giai đoạn cho kết quả tốt hơn so với mô hình cũ (tức nuôi không chia giai đoạn). Cua nuôi phát triển tốt, thời gian nuôi ngắn hơn, ít dịch bệnh hơn và tỷ lệ sống cao hơn.
Ðiển hình cho sự liên kết hiệu quả là Tổ hợp tác ấp Thanh Tùng với mô hình nuôi tôm, cua, sò kết hợp, có hơn 40 tổ viên tham gia. Hiện nay, số vốn các tổ viên góp được trên 2 tỷ đồng; góp vốn xoay vòng mỗi tháng 1 triệu đồng để các hội viên mượn, phục vụ vào việc sản xuất, nuôi trồng.
Ông Nguyễn Công Luận, Chi hội trưởng Chi hội Nông dân ấp Thanh Tùng, cho biết: “Từ khi các hội viên tham gia mô hình nuôi cua biển công nghiệp, bán công nghiệp sử dụng chế phẩm sinh học 3 giai đoạn đã đem lại hiệu quả. Các tổ viên nhận thấy nuôi theo kiểu này và áp dụng nuôi thêm sò huyết, cá đều đạt cao. Bên cạnh đó, nhờ có nguồn vốn xoay vòng, các tổ viên thực hiện và nhân rộng được mô hình”.
Ông Võ Minh Leo, tổ viên Tổ hợp tác ấp Thanh Tùng, cho biết: “Tổ xây dựng vùng sản xuất nuôi tôm, cua, sò huyết theo hướng an toàn; các tổ viên được hướng dẫn thực hiện trong quá trình sản xuất. Dù mới triển khai nhưng số lượng hội viên tham gia rất nhiệt tình, chứng tỏ người dân đã mạnh dạn và chủ động bắt nhịp với thay đổi kỹ thuật nuôi. Ðiều quan trọng là nhờ cán bộ kỹ thuật của xã theo sát với người dân, kịp thời hướng dẫn người dân áp dụng kỹ thuật đạt hiệu quả”.
 
Nông dân ấp Thanh Tùng tích cực tham gia mô hình nuôi cua thương phẩm kết hợp nuôi sò huyết ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo hướng an toàn để nâng cao giá trị sản phẩm. (Trong ảnh là mô hình nuôi cua thương phẩm của hộ ông Võ Minh Leo (thứ 2 trái sang), tổ viên Tổ hợp tác ấp Thanh Tùng).“Thời gian tới, Hội Nông dân huyện sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ nông dân trong việc nâng cao và nhân rộng mô hình hiệu quả; thay đổi tư duy của nông dân từ sản xuất truyền thống sang nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm. Hướng dẫn nông dân trực tiếp tham gia xây dựng các dữ liệu lớn về nông nghiệp như: cây trồng, vật nuôi, thuỷ sản, đất đai; cung cấp thông tin về môi trường, thời tiết, chất lượng đất đai để nông dân quyết định hướng sản xuất, kinh doanh phù hợp”, ông Hồ Quốc Hận cho biết thêm./.

Nguồn tin: Báo Cà Mau, 19/10/2023